آرشیواردیبهشت ۱۳۹۹

?  شگفت‌انگیز است کشوری که بیش از نیم قرن است که اصطلاح «اگزیستانسیالیسم» یا «وجودگرایی» را بر سر زبان‌ها انداخته است و آن را جهانی کرده است، اکنون می‌خواهد در پاریس ۲۰۲۱ همایشی برگزار کند با عنوان «فلسفۀ وجودی»! مگر «اگزیستانسیالیسم» که این همه کشته مرده در جهان دارد، شاید به قیاس با کشور خودمان و گرنه من از کجا می‌دانم مردم دیگر کشورها چه دوست دارند!، چه عیبی داشت؟ بسیارند کسانی که در کشور ما...

  ? ابوذر در شگفت بود که چرا «آن‌که در خانه نانی نمی‌یابد با شمشیر آخته بر مردم نمی‌شورد» و علی (ع) می‌گفت که «اگر خدا علما (به تعبیر امروز روشنفکران) را نفرموده بود تا ستمکار شکمباره را برنتابند و به یاری ستمدیدگان بشتابند» او از «حکومت» و «سیاست» کناره می‌گرفت و کاری به این کارها نمی‌داشت و به زندگی خصوصی خود می‌پرداخت و هیچ ادعایی برای «حکومت» نمی‌داشت. ظاهراً نه ابوذر و نه علی (ع) هیچ...

بیعت مردمان، پایمردی یاران، و فرمان خدا به «عالمان» برای برقراری عدالت جانم ملول شد ز فرعون و ظلم او شیر خدا و رستم دستانم آرزوست ?  دیگر در زندگی آن‌قدر پوست انداخته‌ام که «دین» و «ایمان» برایم چیزی موروثی و ناشی از «جبر» محیط یا میل به همرنگی با جماعت یا چیزی حاصل از ترس از «نظام» برای «دنباله‌روی» و «اطاعت» از برای «لقمه»ای نان یا اندکی طول «حیات»، یا حتی به قول امروزی‌های چیزی زادۀ فرار از...

?  مردم بر دو دسته اند. آنها که کار می کنند تا نانی به کف آورند و روزگار بگذرانند و آنها که کار نمی کنند, اما ثمره کار دیگرانی را می دزدند که کار می کنند. نتیجه این است که بزرگترین خانه ها و بیشترین لذت ها به کسانی تعلق می گیرد که واقعا نه کاری می کنند نه تولیدی دارند و  تازه می گویند که همه اینها را خدا به آنها داده است! و آن وقت از حافظ هم شاهد می آورند که جام می و خون دل … یا بشنو این...

? از طعنه‌هایی که گاهی برای فیلسوفان به کار می‌برند، «پوزخند یا لبخند فیلسوفانه» است و از آن «نگاه عاقل اندر سفیه» کسی را مراد می‌کنند که مدعی یا حریف را «خوار» و «کوچک» می‌شمرد، چون به نظر او سخنش بی‌پایه یا پرت است یا نشانی از علم در آن نیست. این طعنه پُربیراه نیست، هرچند در برخورد و مواجهۀ واقعی با اشخاص کار زشت و نکوهیده‌ای است و بیش‌تر شگرد سوفسطاییان یا خطیبان و سیاستمداران و دیگر کسانی است...

  ? نظام دموکرات آتن، به طوری که در قرن پنجم ظهور یافت، حکومت (kratos) مردم (dêmos) بود و “dêmos’’ در یونانی (مانند “the people’’ در انگلیسی) امکان داشت یا برای اشاره به کلّ شهروندان و یا برای اشاره به طبقۀ پایین به کار رود ـــ در حقیقت ارسطو اصرار می‌کند که دموکراسی/مردم سالاری اساساً حکومت طبقۀ پایین است. نظام دموکرات قدرت واقعی و مسئولیت را برای تهیدستان (گرچه نه برای بردگان یا زنان) روا...

    ? بخشی از یک سخنرانی تلویزیونی حضرت استاد سید احمد فردید را برگزیده‌ام که هم حال و هوای سال ۱۳۶۳ را منعکس می‌کند و هم حال و هوای حضرت استاد فردید، که «حوالت تاریخی» بدجوری گریبانش را گرفته بود، و متأسفانه سخنانی گفته است که در شأن کسی نیست که حتی اندکی فلسفه آموخته باشد، تا چه رسد به کسی که در دانشگاه آموزگار فلسفه باشد و سال‌ها «نان» فلسفه را خورده باشد و از این راه برای خود «نام»ی...

عکس همایون صنعتی‌زاده حین نشان‌دادن کتاب‌های انتشارات فرانکلین به اشرف پهلوی و فرزندانش در سال ۱۳۳۴ ? دهه‌های چهل و پنجاه تا رسیدن به سال ۵۷ دهه‌هایی طلایی برای روشنفکران ایران بود: زندان می‌رفتند، کشته می‌شدند (اگر اتهام کار مسلحانه داشتند)، اما مهاجرت نمی‌کردند، چون پس از زندان می‌رفتند در شرکت نفت یا فرانکلین یا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یا رادیو و تلویزیون ملی ایران استخدام می‌شدند،...