? یکی از چیزهایی که رسم است نویسندگان در پیش‌گفتار کتاب‌های خود بنویسند عذرخواهی از خطاهای احتمالی و درخواست اصلاح از سوی خوانندگان نکته‌سنج و تیزفهمی است که خطایی را متوجه شده‌اند. این عذرخواهی و درخواست دو سود دارد: یکی آنکه نویسنده خود را از پیش مصون از خطا ندانسته است تا بعد کسی او را ملامت کند که چرا فلان چیز خطا بود، و دوم اینکه خواننده را ترغیب کرده است که ۱) در نوشتهٔ او دقیق بنگرد و یافتن خطای احتمالی را امتیازی برای خود بشمرد و ۲) نه کوتاهی نویسنده و ۳) اینکه هیچ کس را دانش تمام نیست. این چیزی است که ما امروز معمولاً در پیش‌گفتار نوشته‌های نویسندگان دانشگاهی معتبر در سرتاسر جهان می‌بینیم. فروتنی علمی اقتضا می‌کند که شخص هیچ‌گاه از بالا و با دیدگاه دانای مطلق با خواننده سخن نگوید و خواننده هم از ابتدا بداند که قرار نیست چیزی بی‌عیب و نقص به او داده شود: کالاهای مادی با کالاهای فرهنگی و هنری و علمی متفاوت است. اما دیدن چنین درخواستی در چیزی نزدیک به هشت صد سال پیش آن هم در عصری که متون چاپی نبوده است شگفت‌انگیز است و این نمی‌تواند جز نشانهٔ دانشمندی شخصی باشد که می‌داند هزاران چیز هست که او نمی‌داند و دانش هرچه بیش باشد باز قطره‌ای است در پیش اقیانوس. خواجه نصیر در مقدمه به «اخلاق ناصری» می‌نویسد:
«انتظار به کرم عمیم و لطف جسیم بزرگانی که به نظر ایشان بگذرد آنست که چون بر خطایی و سهوی اطلاع یابند شرف اصلاح ارزانی فرمایند و تمهید عذر را به انعام قبول تلقی کنند. انشاءالله تعالی.» (ص ۳۷)
Telegram: @fallosafahmshk
